با توجه به مشکلات معیشتی مردم که برخاسته از وضعیت اقتصادی و اجرای سیاست های اقتصادی دولت هاست، برخی از دغدغه مندان ضمن ارج نهادن به خدمات دولت های اخیر و ذکر امتیازات و تصمیمات موثر و مفید اقتصادی دولت ها که ذیلاً از نظر می گذرد ، خواستار برنامه ریزی ترکیبی مجلس و دولت برای برون رفت از معضلات اقتصادی کشور هستند که آن پیشنهادات نیز تقدیم حضور خوانندگان محترم می گردد و در پایان به کشورهایی که توانسته اند این مشکلات را به نحو جدی مرتفع سازند اشاره خواهد شد .
۱. توسعه و تقویت اقتصاد داخلی (اقتصاد مقاومتی)
حمایت از تولید داخلی: افزایش تعرفه‌ها و محدودیت واردات برای حمایت از صنایع داخلی و کاهش وابستگی به واردات.
تشویق به خودکفایی در کالاهای اساسی: مثل دارو، مواد غذایی، فولاد، پتروشیمی و خودرو.
۲. تنوع‌بخشی به شرکای تجاری
گسترش روابط با کشورهای همسایه و شرکای جدید: توسعه مبادلات با چین، روسیه، ترکیه، عراق، امارات، و برخی کشورهای آسیایی و آفریقایی.
استفاده از ارزهای محلی و دور زدن دلار: توافق‌نامه‌هایی برای انجام معاملات تجاری با ارزهای غیر دلاری یا کالا به کالا.
۳. ایجاد شبکه‌های مالی جایگزین
راه‌اندازی سیستم‌های پرداخت ملی و منطقه‌ای: مثل سامانه‌های مالی مشابه سوئیفت (شاپرک، ساتنا) و توسعه روابط بانکی با کشورهای غیرغربی.
استفاده از صرافی‌ها و واسطه‌ها: برای انتقال پول و انجام تراکنش‌ها خارج از سیستم‌های رسمی و توسعه رمز ارزها
۴. اصلاحات سیاست پولی و ارزی
کنترل نوسانات ارزی: مدیریت بازار ارز و اعلام نرخ‌های رسمی و آزاد برای کاهش بی‌ثباتی.
ایجاد سامانه نیما: بازار متشکل ارز برای تأمین ارز مورد نیاز واردکنندگان قانونی.
۵. مدیریت ذخایر ارزی و منابع مالی
کاهش واردات غیرضروری: صرفه‌جویی در مصرف ارزهای خارجی.
مذاکره با بانک‌های خارجی و کشورهای دوست: برای تأمین مالی پروژه‌ها و واردات.
- توسعه صادرات غیر نفتی مخصوصاً‌در حوزه دفاعی
- توسعه صنعت توریست مخصوصاً توریست سلامت و پزشکی
و از این دست اقدامات ، کارهای مفید و موثری انجام شده است که با برخی اصلاحات و نظارت های میدانی می توانیم به وضعیت مطلوبتری برسیم.
اما در جهت برنامه ریزی مشترک دولت و مجلس برای گذر از بحران های اقتصادی ، موارد ذیل نیز مد نظر برخی کارشناسان ، می باشد .
کارهایی که دولت و مجلس ایران پس از برنامه ریزی های مشترک می‌توانند برای خنثی‌سازی بهتر تحریم‌ها انجام دهند
۱. توسعه بیشتر اقتصاد دیجیتال و فناوری‌های نوین
تقویت استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناوری اطلاعات که کمتر به تحریم‌های سنتی حساس‌اند.
ایجاد زیرساخت‌های دیجیتال و بلاک‌چین برای مبادلات مالی و تجاری غیرمتمرکز.
۲. تنوع‌بخشی بیشتر در صادرات
تمرکز بر صادرات محصولات دانش‌بنیان، کشاورزی ارگانیک و صنایع خلاق.
گسترش بازارهای صادراتی در کشورهای کمتر وابسته به غرب.
۳. اصلاحات ساختاری و افزایش شفافیت
بهبود حکمرانی، مبارزه با فساد و تقویت نهادهای نظارتی برای جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی.
افزایش شفافیت مالی و تجاری برای کاهش ریسک تحریم‌ها .
۴. تقویت دیپلماسی اقتصادی
استفاده فعال‌تر از دیپلماسی اقتصادی برای گشودن راه‌های دور زدن تحریم‌ها.
مشارکت در بلوک‌ها و سازمان‌های منطقه‌ای و جهانی برای ایجاد شبکه‌های تجاری و مالی جدید.
۵. توسعه زیرساخت‌های لجستیکی و حمل‌ونقل
سرمایه‌گذاری در بنادر، راه‌آهن و کریدورهای ترانزیتی برای تسهیل تجارت با همسایگان.
کاهش هزینه‌های حمل و نقل و تسهیل صادرات و واردات.
۶. ایجاد صندوق‌های حمایت مالی داخلی
حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط که بیشتر آسیب‌پذیرند.
کمک‌های مالی و اعتباری به صنایع راهبردی و استراتژیک.
- حمایت از اقشار محروم و دهک های پائین جامعه
به واسطه توسعه نظارت های میدانی
مبارزه با انحصار طلبی
مبارزه با رانت و احتکار
مبارزه با بوروکراسی و دیوان سالاری
مبارزه با فسادهای اداری در جهت تسهیل دسترسی این اقشار به ثروت های حداقلی مثل مسکن ملی و غیره
جمع‌بندی
دولت ایران تاکنون تلاش‌های متعددی برای مقابله با تحریم‌ها انجام داده، ولی محدودیت‌ها همچنان پابرجا هستند. برای خنثی‌سازی مؤثرتر، باید به سمت تحول ساختاری و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، تنوع‌بخشی صادرات، و تقویت دیپلماسی اقتصادی و …. حرکت کند.
نمونه‌هایی از کشورهای موفق در مواجهه با تحریم‌ها
۱. کوبا
روش‌ها: توسعه اقتصاد مقاومتی، کشاورزی شهری و خودکفایی، تقویت صنایع داخلی، توسعه گردشگری داخلی و صادرات به کشورهای دوست.
نکته مهم: استفاده از بازارهای سیاه و سیستم‌های غیررسمی برای واردات کالاهای ضروری و تأمین ارز.
۲. روسیه
روش‌ها: تنوع‌بخشی به اقتصاد و کاهش وابستگی به نفت و گاز
توسعه روابط با کشورهای غیرغربی (چین، هند، ایران و کشورهای آسیایی و آمریکای لاتین)
استفاده از ارزهای ملی در تجارت خارجی و ایجاد سیستم پرداخت جایگزین سوئیفت (SPFS)
سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نظامی و انرژی هسته‌ای
نکته مهم: مقابله جدی با تحریم‌های مالی و بانکی از طریق ایجاد زیرساخت‌های مالی داخلی.
۳. ونزوئلا
روش‌ها: صادرات نفت به چین و روسیه با تخفیف‌های ویژه یا به صورت بارتر (کالا در برابر کالا)
استفاده از رمزارزها برای دور زدن تحریم‌های مالی
توسعه روابط با کشورهای همسو و استفاده از سیستم‌های مالی غیررسمی
نکته مهم: استفاده از فناوری بلاک‌چین (1) برای حفظ جریان مالی و معاملات بین‌المللی.
۴. کره شمالی
روش‌ها: توسعه شبکه‌های قاچاق و مبادلات غیررسمی کالا
تمرکز بر صنایع داخلی استراتژیک و خودکفایی
ایجاد کانال‌های مالی پنهانی در کشورهای همسایه
نکته مهم: استفاده از روش‌های غیررسمی و محرمانه برای حفظ جریان کالا و ارز.
چند درس مهم برای ایران از این کشورها
تقویت اقتصاد داخلی و خودکفایی به ویژه در کالاهای استراتژیک
تنوع‌بخشی به شرکای تجاری و استفاده از ارزهای محلی
استفاده از فناوری‌های نوین مانند رمزارزها و بلاک‌چین برای تراکنش‌های مالی
استفاده از دیپلماسی فعال و ایجاد ائتلاف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی
ایجاد سیستم‌های مالی جایگزین و توسعه زیرساخت‌های بانکی داخلی
پی نوشت :
(1) بلک چین که ترجمه آن زنجیره‌بلوک می باشد یک فناوری برای ثبت و ضبط داده‌ها به حساب می‌آید که به آن پایگاه داده نیز گفته می‌شود. این داده‌ها می‌توانند برای نمونه تراکنش‌های بانکی باشند یا اسناد مالکیت، قرارها، پیام‌های شخصی یا دیگر اطلاعات.
